فروش طلا بدون اجازه شوهر، یکی از مواردی است که بسیاری از افراد در مورد آن سوال دارند. دادن هدیه توسط زن و شوهر به یکدیگر امری بسیار متداول و نشان‌دهنده محبت میان آنهاست. غالب هدایا نیز از اموالی هستند که در صورت استفاده، از بین خواهند رفت. به عنوان مثال هدیه‌ای مانند لباس، با استفاده مستهلک شده و به مرور از بین خواهد رفت.
اما برخی هدایا مانند طلا و نقره، علاوه بر زینت، ماهیتی سرمایه‌ای و باارزش دارند. به همین دلیل فرد میتواند در صورت نیاز آن را بفروشد. آیا زن به عنوان استفاده‌کننده از زیورآلات، حق فروش آنها را، آن هم بدون اجازه و اذن همسرش دارد یا خیر؟ با ما در این مقاله همراه باشید تا پاسخ این سوال را با هم بررسی کنیم.
مالکیت زن بر زیورآلات: حکم پس انداز زن
در نظام حقوقی خانواده، حقوق و تکالیف مالی زن و شوهر مشخص شده است. خرج و مخارج زندگی بر عهده مرد بوده و زن مالک چیزی است که با دست‌رنج خود به دست می‌آورد.
اگر زن از حقوق خود طلا یا نقره‌ای بخرد و یا آنها را از منزل پدری با خود بیاورد، طبیعی است که مالکیت آن برای خودش است و هرگونه دخل و تصرفی که بخواهد میتواند در آن انجام دهد. پس در این حالت مرد نسبت به اقدامات زن هیچگونه ادعایی نمی‌تواند داشته باشد.
همچنین گاهی مرد به عنوان هدیه و در قالب هبه، طلا یا نقره به زن می‌دهد. در این حالت نیز زن مالک طلا و نقره خواهد بود. اما حالت دیگری نیز متصور است.
در حال حاضر به دلیل تورم بالا، اغلب مردان پس‌انداز خود را به شکلی غیرنقد، در قالب طلا و نقره جمع‌آوری می‌کنند. مثلا اقدام به خرید طلای بی‌اجرت کرده و یا طلای بدون جواهرات می‌خرند تا با یک تیر دو نشان بزنند. هم ارزش پول خود را حفظ می‌کنند و هم همسرشان میتواند از این زیورآلات استفاده کند. در این حالت مرد طلا را به زن هدیه نمی‌دهد و در واقع هدف او سرمایه‌گذاری است. اما چون استفاده از طلا چیزی از ارزش آن کم نمی‌کند، به زن نیز اجازه استفاده از طلا را می‌دهد. در اصطلاح حقوقی به چنین حالتی اذن در انتفاع می‌گویند. یعنی زن صرفا حق استفاده از زیورآلات را داشته و مالک آن نخواهد بود. حال باید دید آیا در این دو حالت، زن میتواند طلا را بفروشد یا خیر؟
فروش طلا توسط زن
در بالا دو فرض بیان شد: حالتی که زن صرفا اجازه استفاده از طلا را دارد و حالتی که طلا به زن هبه شده است. در فرض نخست چون زن مالک طلا نبوده و صرفا حق استفاده از آن را دارد، طبیعتا امکان فروش طلا بدون اجازه شوهر وجود نخواهد داشت.
اما در فرضی که شوهر طلا را به زن هدیه می‌دهد، زن مالک طلا شده و حق فروش آن را خواهد داشت. البته عواقب احتمالی این کار در حریم خانواده چیزی جدای از بحث حقوقی بوده و همیشه باید در نظر داشت که حقوق صرفا برای حل اختلافات در خانواده وارد عمل خواهد شد. پس صرف این که زن دارای چنین حقی است به معنی آن نخواهد بود که در صورت انجام آن، خانواده دچار التهاب نخواهد شد.
طلا به جای مهریه و نفقه
از دیگر مواردی که زن و شوهر با اختلاف مواجه می‌شوند این است که در بسیاری موارد، مرد طلایی را به زن هدیه می‌دهد، سپس هنگامی که اختلاف بینشان ایجاد می‌شود، مرد مدعی می‌شود که آن طلاها را بابت مهریه و یا نفقه به زن داده بوده است. به عبارت دیگر روغن ریخته را نذر امامزاده می‌کند!
باید توجه داشت که چنین امری ممکن نیست؛ زیرا در هنگام هدیه دادن، مرد بابت بدهی خود یعنی نفقه یا مهریه چنین کاری را انجام نداده است. اساس عقد هبه و هدیه دادن به شکلی رایگان و بلاعوض است؛ نه این که بابت بدهی و طلب چنین کاری انجام دهد. پس نمی‌توان چنین هدیه‌ای که به مالکیت زن درآمده است را بابت بدهی مرد به زن از جهت مهریه و یا نفقه به حساب آورد.
البته اگر در هنگام هدیه دادن، مرد چنین چیزی را بیان کرده و از زن رسید دریافت کند، در واقع این عمل مصداق هدیه نبوده و پرداخت مهریه خواهد بود.
شکایت از زن به خاطر فروش طلا بدون اجازه شوهر
آیا می‌توان از زن برای فروش طلا بدون اجازه شوهر شکایت کرد؟ باید گفت که در برخی شرایط این امر ممکن است.
در حالتی که زن صرفا اذن و اجازه استفاده از طلا را داشته و طلا امانت در دست اوست، با فروش آن، مرتکب جرم خیانت در امانت شده و بر این اساس می‌توان علیه او شکایت کرد. در این حالت دادگاه علاوه بر حکم به استرداد قیمت طلا، مجازات‌های دیگری نیز برای زن در نظر خواهد گرفت.
اما در جایی که طلا به زن هبه شده، چون او مالک طلا است، امکان شکایت از او بابت فروش طلا بدون اجازه شوهر وجود نخواهد داشت. همچنین اگر شوهر مقداری طلا در منزل نگهداری کرده و نه آنها را به زن هدیه داده و نه اجازه استفاده از آنها را به زن بدهد، درصورتی‌که زن اقدام به فروش چنین طلایی کند، مرتکب جرم سرقت شده و مجازات خواهد شد.
نکته بسیار مهم در این باره این است که در دادگاه‌ها نسبت به صدور حکم خیانت در امانت و سرقت برای زن در چنین مواردی بسیار سختگیری شده و به ندرت چنین احکامی صادر می‌شود.
استرداد طلای هدیه
آیا طلایی که مرد به زن هدیه داده است قابل استرداد و بازگرداندن است؟ بله؛ چنین چیزی ممکن است. البته در مورد هدایای دوران نامزدی، قانون احکام خاصی مقرر کرده است که می‌توانید در مقاله پس گرفتن هدایای نامزدی آنها را مطالعه کنید. به طور کلی امکان برگرداندن هدیه وجود دارد، مگر در حالات زیر:
- هبه معوض بوده باشد و زن بابت گرفتن طلا مال دیگری به مرد داده باشد؛
- طلا از بین رفته یا فروخته شده باشد و یا مالکیت آن به دیگری منتقل شده باشد؛
- طلا موجود باشد ولی به نحوی تغییر شکل داده باشد که دیگر همان طلای اول نباشد. مانند این که زن شمش طلا را تبدیل به دستبند و امثال آن کرده باشد
بنابراین اگر یکی از حالات بالا وجود نداشته باشد، مرد میتواند اقدام به پس گرفتن طلای هدیه کند.
سخن پایانی
خانواده بنیانی است که بر محبت و تفاهم استوار گردیده است. دعواهایی این چنین معمولا سبب آسیب جدی به این بنیان خواهند شد. اما درصورتی‌که اختلافی رخ دهد، قانون حد و حدود را مشخص خواهد نمود. توصیه ما به شما این است که اگر درباره اختلافات مربوط به فروش طلا بدون اجازه شوهر سوال یا مشاوره‌ای دارید، حتما آن را با وکلا و مشاورین متبحر ما در پلتفرم حقوقی ترازو در میان بگذارید.
سوالات متداول
آیا زن میتواند بدون اجازه شوهر طلای خود را بفروشد؟
اگر مرد فقط اجازه استفاده از طلا را به زن داده باشد، امکان فروش طلا بدون اجازه شوهر وجود نخواهد داشت.
اما اگر طلا را به زن هدیه داده باشد، زن مالک طلا شده و حق فروش آن را خواهد داشت.
طلا حق زن است یا مرد؟
اگر زن صرفا اجازه استفاده از طلا را دارد، مالک طلا نیست. اما اگر طلا به زن هبه شده است، مالکیت طلا در اختیار زن است.