در برخی پرونده‌های مالی، مدیون یا فردی که به پرداخت مالی محکوم می‌شود، نمی‌تواند از عهده هزینه‌های آن بر بیاید. در چنین شرایطی، او میتواند با تقدیم دادخواست اعسار، پرداخت مال مورد نظر را قسط‌بندی کند. برای تقدیم این دادخواست هم باید استشهادیه اعسار از پرداخت محکوم به و فرم صورت اموال را ضمیمه کند. استشهادیه اعسار باید شرایطی داشته باشد و به ترتیب خاصی تنظیم شود. در این مقاله، درباره شرایط و روش نوشتن این استشهادیه توضیح می‌دهیم.
استشهادیه اعسار چیست؟
همان‌طور که اشاره کردیم، در پرونده‌های مالی یعنی پرونده‌های حقوقی یا کیفری که خوانده یا متهم در آنها محکوم به پرداخت مالی می‌شود، اگر نتواند مبلغ تعیین شده را به صورت یکجا پرداخت کند، میتواند دادخواست اعسار بدهد. اعسار طبق ماده ۸ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی از طریق شهادت شهود نیز قابل اثبات است. در صورتی که کسی که دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به ارائه می‌کند، از شهادت شهود به عنوان مدرک اثبات ادعای خود استفاده کند، باید متن یا استشهادیه‌ای ضمیمه دادخواست خود کند که به آن برگه استشهادیه اعسار می‌گویند.
استشهادیه اعسار بسته به موضوع پرونده ممکن است نام‌های مختلفی مانند استشهادیه اعسار از هزینه دادرسی یا فرم استشهادیه اعسار از مهریه داشته باشد اما به‌هرحال، شرایط شهود در تمام این استشهادیه‌ها یکی است. در واقع، استشهادیه اعسار از محکوم به صرف‌نظر از نام و هدفی که از ارائه آن داشته باشیم، به یک روش تنظیم و نوشته می‌شود.
شرایط شهود استشهادیه اعسار
نکته مهمی که باید هنگام تنظیم استشهادیه اعسار از محکوم به و استفاده از شهود برای اثبات ادعای به آن توجه کرد، شرایط شهودی است که می‌خواهند به نفع شما شما در دادگاه شهادت دهند. برای اثبات اعسار از هزینه دادرسی یا سایر مواردی که به پرداخت مالی محکوم شده‌اید، باید حداقل دو نفر به ناتوانی مالی شما شهادت بدهند که نسبت به وضعیت معیشت شما اطلاعات کافی داشته باشند. به این موضوع در مواد ۸ و ۹ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی اشاره شده است. بر اساس ماده ۱۷۷ قانون مجازات اسلامی، کسانی که به عنوان شاهد در دادگاهی حاضر می‌شوند، باید هنگام ادای شهادت شرایطی داشته باشند که عبارت‌اند از:
- بلوغ؛
- عقل؛
- ایمان؛
- عدالت؛
- طهارت مولد؛
- ذینفع نبودن در موضوع؛
- نداشتن خصومت با طرفین پرونده یا یکی از آنها (البته، اگر شهادت شاهد به نفع طرف مورد خصومت باشد، پذیرفته می‌شود)؛
- عدم اشتغال به تکدی؛
- ولگرد نبودن.
این شرایط مربوط به هر کسی است که در هر دادگاهی از جمله دادرسی مربوط به اعسار شهادت می‌دهد. قاضی دادگاه باید این شرایط را احراز کند تا شهود بتوانند به اعسار مدیون مالی شهادت دهند. شهودی که قرار است به اعسار مدیون مالی شهادت دهند، باید درباره معیشت او نیز اطلاعات کافی داشته باشند تا بتوانند توضیحات لازم در این خصوص را در دادگاه ارائه دهند.
در صورتی که شرایط قانونی استشهادیه اعسار رعایت نشوند و در استشهادیه ضمیمه شده دادخواست اعسار این موارد قید نشوند، طبق قانون و رویه قضایی (از جمله حکم صادر شده از دادگاه تجدید نظر استان تهران درباره دادنامه مورخ ۱۳۹۴/۰۲/۲۸) قرار رد دعوی اعسار صادر خواهد شد:
- شغل فردی که دادخواست صدور حکم اعسار داده
- نحوه امرار معاش مدعی اعسار
- میزان درآمد وی
- میزان محکوم به
- نحوه آشنایی و منشاء اطلاعات شهود
نحوه شهادت شهود اعسار
شهودی که مدیون مالی برای اثبات ادعای خود به شهادت آنها استناد می‌کند، باید در دادگاه حاضر شوند و توضیحاتی درباره هویت، شغل، میزان درآمد و نحوه قانونی امرار معاش مدعی اعسار ارائه کنند. علاوه‌براین، مطابق ماده ۹ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، باید به این امر تصریح کنند که با مدیون مالی به اندازه‌ای معاشرت داشته‌اند که نسبت به وضعیت معیشت او اطلاعات کافی داشته باشند. آنها همچنین باید بر این موضوع تأکید و تصریح کنند که مدیون مالی به جز مستثنیات دین، هیچ مال قابل دسترسی برای پرداخت طلب مالی و دین خود ندارد.
نمونه متن استشهادیه اعسار
فرم استشهادیه اعسار سه بخش اصلی دارد:
- درخواست کسی که ادعای اعسار دارد نوشته می‌شود
- شهادت شاهد اول به صورت کتبی همراه با مشخصات و امضای او
- شهادت شاهد دوم به صورت کتبی همراه با مشخصات و امضای او
همچنین، در این دادخواست باید میزان بدهی و علت محکومیت فردی که دادخواست صدور حکم اعسار از بدهی داده نیز ذکر شود. در ادامه، نمونه متن استشهادیه اعسار را می‌خوانید.
اینجانب … فرزند … به شماره شناسنامه …. صادره از …. و شماره ملی …. شاغل به حرفه …. به نشانی …. که راه امرار معاش من است، به دلیل عدم تمکن مالی و نداشتن دارایی کافی قادر به پرداخت محکوم به در حکم محکومیت به … به مبلغ …. ریال به صورت یکجا نیستم. فلذا استدعا دارم مراتب فوق را با تکمیل فرم ذیل گواهی نمایند.
امضای خواهان اعسار
گواه اول:
اینجانب … فرزند …. به شماره شناسنامه … صادره از …. به نشانی …. که از طریق … و با توجه … ماه/ سال معاشرت با نامبرده، از وضعیت معیشت، نحوه قانونی امرار معاش و میزان درآمد وی که مبلغ … ریال است، اطلاع کافی دارم. همچنین، می‌دانم که خواهان اعسار افزون بر مستثنیات دین هیچ مال قابل دسترسی ندارد که بتواند از طریق آن دین خود را بپردازد. با التزام به راستگویی و در نظر گرفتن خداوند متعال مراتب فوق را گواهی می‌کنم.
امضای گواه اول
گواه دوم:
در این بخش هم باید متن مربوط به گواه اول، عیناً نوشته و امضا شود و در آن مشخصات فردی و میزان سابقه معاشرت او با مدیون مالی قید شود.
لازم به ذکر است که طبق قانون و رویه قضایی (از جمله رأی دادگاه تجدیدنظر استان تهران درباره دادنامه شماره ۱۸۱۴ صادره از شعبه ۲۷۵ دادگاه عمومی تهران)، در متن استشهادیه اعسار، باید محکوم به و ممر درآمد متقاضی اعسار به صراحت قید شود. در غیر این صورت، قرار رد دادخواست صادر خواهد شد.
سخن پایانی
استشهادیه اعسار مدرکی است که ثابت می‌کند مدیون مالی نمی‌تواند هزینه تعیین شده به عنوان هزینه دادرسی یا سایر محکومیت‌های مالی را پرداخت کند. این استشهادیه باید طبق قانون و بر اساس شرایطی که در این مقاله توضیح دادیم تنظیم و تقدیم دادگاه شود. در غیر این صورت، دعوی اعسار رد خواهد شد. برای اینکه دچار چنین مشکلی نشوید، پیشنهاد می‌کنیم برای تنظیم استشهادیه اعسار از وکلای باتجربه و حرفه‌ای پلتفرم حقوقی ترازو کمک بخواهید.