تکلیف حساب مشترک بعد از فوت یکی از صاحبان آن چیست؟
حساب مشترک یکی از انواع حساب‌های بانکی است که افراد مختلف از اعضای یک خانواده گرفته تا شرکای تجاری می‌توانند از آن استفاده کنند. حساب مشترک در بانک‌های مختلف ایرانی قابل افتتاح است و می‌توان از امکانات آن بهره برد. درباره این حساب قوانین و مقررات مختلفی وجود دارد که یکی از آنها به وضعیت حساب مشترک بعد از فوت مربوط می‌شود. در این مقاله، درباره تکلیف حساب مشترک بعد از فوت یکی از صاحبان این حساب می‌خوانید.
حساب مشترک بانکی چه ویژگی‌هایی دارد؟
حساب بانکی مشترک نوعی حساب بانکی است که دو یا چند نفر می‌توانند به طور مشترک افتتاح کنند. برای اینکه یک حساب بانکی مشترک داشته باشید، باید اول از همه به سن قانونی یعنی هجده سال رسیده باشید.
افتتاح حساب بانکی مشترک بر اساس ماده ۵۷۳ قانون مدنی نوعی شراکت اختیاری محسوب می‌شود. در این ماده از قانون مدنی این‌طور می‌خوانیم:
«شرکت اختیاری یا در نتیجه عقدی از عقود حاصل می‌شود یا در نتیجه عمل شرکاء از قبیل مزج اختیاری یا قبول مالی مشاعاً در ازاء عمل چند نفر و نحو این‌ها.»
صاحبان حساب بانکی مشترک باید برای شروع این شراکت اختیاری شخصاً به بانک مراجعه کنند. با مراجعه به بانک و تکمیل فرم‌های مربوط به افتتاح حساب نیز دقیقاً مشخص خواهند کرد که کدام‌یک از آنها حق برداشت از حساب را خواهد داشت. در این زمان، سهم هر یک از شرکا نیز به طور دقیق مشخص خواهد شد. به‌هرحال، مطابق با ماده ۵۷۶ قانون مدنی، «طرز اداره کردن اموال مشترک تابع شرایط مقرره بین شرکاء خواهد بود.» و همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم، حساب مشترک بانکی نوعی شراکت اختیاری محسوب می‌شود.
آیا امکان برداشت وجه بدون اجازه یکی از صاحبان حساب وجود دارد؟
در زمان افتتاح حساب مشترک، هر یک از صاحبان حساب سهم خود را مشخص می‌کنند. این سهم بر اساس ماده ۵۷۶ قانون مدنی مشخص می‌شود. همچنین، از مفاد ماده ۵۷۵ این قانون می‌توان این‌طور استنباط کرد که هر یک از صاحبان حساب این اختیار را دارند که تنها به اندازه سهم خود از حساب مشترک وجه برداشت کنند. در این ماده قانونی این‌طور می‌خوانیم:
«هر یک از شرکاء به نسبت سهم خود در نفع و ضرر سهیم است؛ مگر اینکه برای یک یا چند نفر از آنها در مقابل عملی سهم زیادتری منظور شده باشد.»
بنابراین، در صورتی که یکی از صاحبان حساب بدون اجازه دیگری امضای او را برای برداشت وجه بیشتر جعل کند، اولاً مرتکب جرم جعل شده و ثانیاً جرم برداشت از حساب مشترک را مرتکب شده است.
برداشت از حساب مشترک بعد از فوت
همان‌طور که توضیح دادیم، افتتاح حساب مشترک نوعی شروع شراکت محسوب می‌شود و طبق ماده ۵۷۳ قانون مدنی یک شراکت اختیاری است اما طرفین این شراکت در برخی از موارد اجازه استفاده از حساب مشترک را ندارند. این موارد را قانونگذار در ماده ۵۸۸ قانون مدنی مشخص کرده است. در این ماده قانونی این‌طور مقرر شده است:
«در موارد ذیل شرکاء مأذون در تصرف اموال مشترکه نیستند:
- در صورت انقضاء مدت مأذونیت یا رجوع از آن در صورت امکان رجوع.
- در صورت فوت یا محجور شدن یکی از شرکاء.»
بنابراین، اگر یکی از صاحبان حساب مشترک فوت کند، وجوه سپرده شده در حساب مشترک بانکی پس از فوت او تا زمان انحصار وراثت غیر قابل برداشت می‌شوند. در چنین شرایطی، بانک حساب مشترک را مسدود می‌کند تا تکلیف حساب مشترک بعد از فوت و انحصار وراثت مشخص شود. بعد از طی شدن مراحل قانونی انحصار وراثت، وراث صاحب حساب فوت شده، با ارائه گواهی انحصار وراثت، مفاصا حساب مالیات بر ارث که در آن موجودی حساب متوفی قید شده و شناسنامه عکس‌دار خود به بانک مراجعه می‌کنند. پس از مراجعه وراث، سهم متوفی از حساب بانکی به وراث او داده می‌شود و مابقی به نسبت سهم تعیین شده سایر صاحبان حساب، به آنها تحویل داده خواهد شد.
کلام آخر
تعیین تکلیف حساب مشترک بانکی بعد از فوت یکی از مسائلی است که معمولاً شرکای تجاری بیش از هر کسی با آن مواجه می‌شوند. برای اینکه در چنین مواقعی دچار مشکل نشوید، باید در زمان افتتاح حساب بانکی مشترک و تنظیم قراردادهای مربوط به آن دقت لازم را داشته باشید. به‌هرحال، هر توافقی که به موجب این قرارداد صورت گرفته باشد، در نهایت، تکلیف حساب مشترک بعد از فوت یا در زمان حیات صاحبان حساب را مشخص خواهد کرد.
به طور کلی، برداشت وجه از حساب مشترک بعد از فوت یکی از صاحبان حساب به ارائه گواهی انحصار وراثت از سوی وراث موکول می‌شود و هیچ کس پیش از آن حق برداشت از حساب بانکی مشترک را نخواهد داشت. بااین‌حال، بهتر است پیش از وقوع چنین اتفاقاتی پیشگیری‌های لازم را انجام داده باشید و حساب بانکی مشترک را با توجه به نظرات یک حقوق‌دان یا وکیل حرفه‌ای انجام بدهید. پیشنهاد ما به شما برای پیشگیری از دردسرهای مربوط به حساب بانکی مشترک مشورت کردن با یکی از کارشناسان حقوقی پلتفرم ترازو است.